Był raz sobie język fiński
Patrzysz na słowo, nie możesz go skojarzyć absolutnie z niczym i w żadnym wypadku nie jesteś w stanie go poprawnie zapamiętać. Masz wrażenie, że komuś przytrzymał się zbyt długo palec na pooszczeegóóólnyych liitteraaachh. Czy to tajne przesłanie z obcej galaktyki? Czy to twój kot tańczy na klawiaturze? Nie! To język fiński, fiński, FIŃSKI! Język, jak każdy język, rządzi się swoimi podstawowymi zasadami, znacznie odbiegającymi od tych, które znane nam są z języków indoeuropejskich. Postanowiłam zdradzić wam parę (ale naprawdę PARĘ) jego sekretów. Jeśli nie boicie się języka uralskich wojowników podążajcie za mną!
HÄNNie Czyngis, nie dynastia, ale zaimek osobowy oznaczający zarówno jego jak i ją. W fińskim nie ma rodzajów gramatycznych. On, czy ona – jeden pies. A raczej jeden hän. Językowy egalitaryzm!
hän opiskelee – on się uczy
hän opiskelee – ona się uczy
hän opiskelee – ona się uczy
Zabawa w kurę
Bardzo kreatywny sposób na sformułowanie pytania. Pod koniec czasownika Finowie dodają sufiksy„-ko” bądź „-kö”, które oznaczają nasze polskie „czy”. Ko, ko, ko, ko?
laulat – śpiewasz laulatko? – czy śpiewasz?
menette – idziecie menettekö? – czy idziecie?
Wymowa
Względnie łatwa dla nas, Polaków. Akcent pada na pierwszą sylabę i wszystko wymawia się tak, jak się widzi. Ale uwaga! W fińskim ważną rolę pełni tak zwany iloczas. Jeśli mamy obok siebie podwójne „aa” musimy wyraźnie wymówić je nieco dłużej niż „a” pojedyncze. Trzeba być naprawdę językowym pedantem, o nieporozumienie nietrudno!
ihmiset tapaavat – ludzie spotykają
ihmiset tappavat - ludzie zabijają
ihmiset tappavat - ludzie zabijają
Lepiej nic nie mieć
Sposób w jaki Finowie wyrażają nasze polskie ”ja mam” przerasta moje możliwości tłumaczeniowe. Zapraszam prosto do przykładów:
minä – ja minulla on – ja mam
sinä – ty sinulla on – ty masz
Tiina Tiinalla on – Tiina ma
tyttö - dziewczyna tytöllä on – dziewczyna ma
sinä – ty sinulla on – ty masz
Tiina Tiinalla on – Tiina ma
tyttö - dziewczyna tytöllä on – dziewczyna ma
Tak jest, Finowie modelują zaimki i rzeczowniki tylko po to, aby powiedzieć, że ktoś coś ma...
Trallallellalla sufikssy
Kolejny fiński wynalazek to sufiksy wyrażające położenie, ruch. W zależności od tego, czy coś jest „w”, czy „na”, czy wykonujemy ruch skądś znajdując się wewnątrz tej rzeczy, bądź tylko na jej powierzchni, mamy do wyboru całą paletę sufiksów, czym chata bogata!
talo – dom
talossa – w domu
talosta – z domu
taloon – do domu
talosta – z domu
taloon – do domu
kevät – wiosna
keväällä – na wiosnę
keväällä – na wiosnę
Harmonia samogłosek
Na pewno zwróciliście uwagę na to, że nad co drugim fińskim słowem roi się od kropek. O właśnie täääääk. Skąd wiadomo, kiedy należy użyć ö lub ä, a kiedy zwykłe a lub o? Jeśli zna się zasadę harmonii samogłosek, to wiadomo. Jeśli się nie zna, to nie wiadomo. Proste.
Wystarczy zapamiętać, że ä nigdy nie może być tam, gdzie jest u, ale zawsze może być tam gdzie jest y, a i też czasem może być tam, gdzie i oraz e, chociaż nie koniecznie, i tak dalej, i tak dalej. No przyznaję, że nigdy jeszcze nie udało mi się zapamiętać tej harmonii, chociaż tak naprawdę jest bardzo prosta. Ale to nic. Na wyczucie też się da!
hahaha ; )
OdpowiedzUsuńpowodzenia!
OdpowiedzUsuń